فداى قدمت يا امام رضا عليه السلا‌م

در تاريخ ولادت امام هشتم حضرت رضا (ع) اختلاف بسيار است و اقوال گوناگونى نقل شده است ولى مشهور آنها اين است که آن حضرت پنجشنبه يازده ذيقعده 148 در مدينه منوره چشم به جهان گشود و با نور خود اين جهان را منور گردانيد. نامش على لقب رضا، سراج الله، نورالهدي، قره عين المومنين، غيظ الملحدين، صابر فاضل، وفي، صديق، زکي. نام پدر: موسى‌بن جعفر (ع.) نام مادر امام رضا (ع:) نجمه، اروي، تکتم، سکن، سمانه و هنگامى که حضرت رضا از او متولد شد او را طاهره ناميدند. از القاب ايشان، صقر، شقراء و خيزران مى‌باشد و کنيه او ام‌ کلثوم و ام البنين مى‌باشد.
مرحوم شيخ صدوق در کتاب عيون اخبار الرضا نقل کرده است: على ابن ميثم مى‌گويد: حميده مادر امام موسى‌بن جعفر (ع) که از اشراف و بزرگان عجم بود کنيزى خريد و اسم آن را تکتم گذاشت آن کنيز از لحاظ عقل، دين و حيا از بهترين زنان بود و به بانوى خود حميده خاتون بسيار ارزش قائل مى‌شد و به او احترام مى‌گذاشت. از آن روزى که او را خريده بود به دليل عظمت و جلالت او در کنارش نمى‌نشست. روزى حميده خاتون به پسرش موسى بن جعفر (ع) گفت: يا بنى ان تکتم جاريه ما رايت قط افضل منها يعنى پسرم تکتم کنيزى است که من از او بهتر نديده‌ام و شک ندارم به اينکه خداوند متعال بزودى نسل او را ظاهر خواهد کرد، او رابه تو مى‌بخشم و سفارش مى‌کنم که حرمت او را رعايت نماييد. راوى مى‌گويد: حضرت رضا (ع) بسيار شير مى‌خورد. روزى مادرش تکتم گفت: زن شيردهى مى‌باشد که به من کمک کند، گفتند مگر شير تو کم است، گفت: نمى‌توانم دروغ بگويم، به خدا سوگند که شير من کم نيست ولى از روزى که اين فرزند متولد شده است به خاطر شير دادن نمازهاى مستحبى و تسبيحات من کم شده است. (1) مرحوم آيت الله خويى آورده که: شيخ صدوق از عون ابن محمد کندى روايت کرده است که: من هرگز کسى از ابوالحسن، على بن ميثم عارف‌تر به کارهاى ائمه (ع) اخبار و ازدواج آنان نديده‌ام.
مادر امام رضا (ع) طاهره است. حميده گويد: احمد ابن على انصارى گويد: على بن ميثم از پدرش نقل مى‌کرد که مى‌گفت: هنگامى که نجمه مادر امام رضا (ع) را خريدم رسول خدا (ص) را درخواب ديدم که فرمود: اى حميده نجمه ستاره‌اى است براى فرزندت موسى و بزودى فرزندت موسى صاحب فرزندى خواهد شد که بهترين اهل زمين خواهد بود. سپس حميده نجمه را به فرزندش موسى بن جعفر بخشيد. هنگامى که امام رضا (ع) از او متولد شد، حضرت موسى بن جعفر (ع( )با اينکه نجمه اسم‌هاى زيادى داشت) او را طاهره ناميد.
امام رضا (ع) هنگام تولد: احمد ابن على انصارى از على بن ميثم نقل مى‌کند: از مادرم شنيدم که مى‌گفت: از نجمه مادر امام رضا (ع) شنيدم که فرمود: هنگامى که فرزندم على بن موسى الرضا (ع) حامله بودم سنگينى حمل را احساس نمى‌کردم و درخواب از شکم خود صداى تسبيح، تهليل و تمجيد خداى متعال را مى‌شنيدم و خوف مى‌کردم و مى‌ترسيدم، هنگامى که از خواب بيدار مى‌شدم ديگر صدايى نمى‌شنيدم وقتى فرزندم متولد شد دست‌هاى خود را بر زمين گذاشت و در حالى که لب‌هايش حرکت مى‌کرد سر خود را به آسمان بلند نمود گويا که سخن مى‌گويد. پدرش موسى بن جعفر آمد و به من فرمود: هنيئا لک يا نجمه اى نجمه بر تو کرامت پروردگارت گوارا باد.
تازه مولود را به پارچه سفيدى پيچيده و به حضرت دادم. حضرت به گوش راستش اذان و به گوش چپش اقامه خواند و با آب شيرين کامش را برداشت، سپس به من داد و فرمود اين طفل را بگير که بقيه و حجت خداى متعال در زمين است.
امام رضا (ع) در آغوش پدر: شيخ صدوق در کتاب عيون اخبار الرضا نقل کرده که مفضل بن عمر مى‌گويد: خدمت حضرت موسى بن جعفر رفتم ديدم که فرزندش امام رضا در دامن او نشسته است و حضرت موسى بن جعفر (ع) «يقبله و يمص لسانه و يضعه على عاتقه و يضمه اليه» او را مى‌بوسيد و زبان او را مى‌مکيد و او را بر دوش خود مى‌گذارد و بر سينه‌اش مى‌چسباند و مى‌گفت: «بابى انت و امي، ما اطيب ريحک و اطهر خلقک و ابين فضلک.»
پدر و مادرم فداى تو! چقدر خوشبويى و چقدر آفرينش تو پاکيزه است و چقدر برترى تو آشکار است. عرض کردم فدايت شوم آقا دل من به اين فرزند به قدرى مايل شده و محبتش به اندازه‌اى در قلب من جاى گرفته، مانند دوستى و علاقه‌اى که به حضرتت دارم. حضرت فرمود: اى مفضل «هو منى بمنزلتى من ابي» پسرم رضا نسبت به من مانند من نسبت به پدرم است. سپس حضرت اين آيه را تلاوت فرمود: « ذريه بعضها من بعض و الله سميع عليم» آل عمران آيه .34 عرض کردم آيا حجت الله بعد از تو اين فرزند است فرمود بلي: «من اطاعه رشد و من عصاه کفر» هر کس از او اطاعت کند اهل رشد و صلاح است و هر کس از او نافرمانى کند کافر است.
امام رضا عالم آل محمد است. ابا صلت مى‌گويد: محمد بن اسحاق بن جعفر برايم نقل کرد که پدرش اسحاق گفته است پدرم موسى بن جعفر به فرزندان خود مى‌فرمود اين برادرتان على بن موسى الرضا عالم آل محمد (ص) است مسائل دينى خود را از او بپرسيد و آنچه که به شما مى‌گويد حفظ کنيد و به خاطر بسپاريد زيرا من بارها از پدرم جعفر صادق (ع) شنيدم که به من فرمود: عالم آل محمد (ص) در صلب تو است اى کاش او را درک مى‌کردم و او با امير‌المومنان على (ع) همنام است. کشف الغمه، ج 2، ص .317 باز ابا صلت هروى گفت: من کسى را داناتر از على بن موسى الرضا نديده‌ام و هيچ دانشمندى را نديدم مگر اينکه بر دانش و فضل و برترى او همانند من اعتراف داشت مامون در مجلس خود علماى اديان و فقهاى شريعت و متکلمان را با او جمع مى‌کرد و سرانجام ايشان بر همه آنها غلبه مى‌کرد به طورى که کسى نمى‌ماند مگر اينکه به ترس او عجز و ناتوانى خود اعتراف مى‌کرد من ازآن بزرگان شنيدم که فرمود: در ميان حرم و مسجد پيامبر خدا مى‌نشستم و دانشمندان زيادى هم در مدينه بودند وقتى که يکى از آنان از پاسخ دادن سوال سايل باز مى‌ماند همگى به من اشاره مى‌کردند و آنان نيز مسائل را پيش من مى‌فرستادند و من پاسخ مى‌دادم.